-

ฤทธิ์ต้านการอักเสบ

       การทดสอบฤทธิ์ต้านการอักเสบโดยนำตำรับยาเลือดงาม และส่วนประกอบในตำรับมาสกัดโดยวิธีการหมักกับเอทานอล และการต้มน้ำ หลังจากนั้นนำสารสกัดทั้งหมดมาทดสอบฤทธิ์ต้านการอักเสบโดยใช้การทดสอบการยับยั้งการหลั่งไนตริกออกไซด์ในหลอดทดลอง ดูผลการยับยั้งการสร้างไนตริกออกไซด์ (NO) ซึ่งเป็นสารที่ทำให้เกิดการอักเสบ ซึ่งหลั่งจาก macrophage ของหนู (RAW 264.7 murine macrophage leukemia cell lines) โดยใช้ lipopolysaccharide (LPS จากเชื้อ Escherichia coli) เป็นสารกระตุ้น ผลการทดสอบพบว่าสารสกัดชั้นเอทานอลของพริกไทย ขิง มะกรูด และตำรับยาเลือดงาม มีฤทธิ์ต้านการอักเสบโดยมีค่า IC₅₀ เท่ากับ 1.31 ± 0.42, 2.87 ± 0.31, 3.03 ± 3.27 และ 28.18 ± 4.63 µg/ml ตามลำดับ เมื่อเปรียบเทียบกับสารมาตรฐาน indomethacin มีค่า IC₅₀ เท่ากับ 25.04 ±3.79 µg/ml  (Threrapanithan, et al., 2015)

      การทดสอบฤทธิ์ต้านการอักเสบของสารสกัดตำรับยาเลือดงาม โดยวิธีการยับยั้งการหลั่งไนตริกออกไซด์ (NO) และวิธีการยับยั้งการหลั่ง prostaglandin E2 (PGE₂) ซึ่งเป็นสารที่เกี่ยวข้องในขบวนการอักเสบ ทดสอบในเซลล์แมคโครฟาจ RAW 264.7 ของหนูถีบจักร ที่ถูกกระตุ้นด้วย lipopolysaccharide ผลการทดสอบพบว่าสารสกัดเอทานอลของตำรับยาเลือดงามสามารถยับยั้งการหลั่ง NO และ PGE₂โดยมีค่า IC₅₀ เท่ากับ 28.18±4.63 และ 8.59 ±0.89 µg/ml ตามลำดับ ขณะที่สารสกัดตำรับยาเลือดงามด้วยน้ำ และ 50% เอทานอล มีค่า IC₅₀ มากกว่า 100 µg/ml ผลการทดสอบสมุนไพรเดี่ยวบางชนิดในตำรับ โดยคัดเลือกเฉพาะสมุนไพรที่มีการใช้บ่อยในการรักษาอาการปวดประจำเดือน และรักษามะเร็งปากมดลูกตามตำรายาไทย จำนวน 5 ชนิด ได้แก่ ขิง, กระชาย, กระทือ, พริกไทย และไพล ผลการทดสอบพบว่าสารสกัดที่ออกฤทธิ์ดี 3 อันดับแรก ในการยับยั้ง PGE₂ได้แก่ สารสกัดเอทานอลของพริกไทย, ขิง และไพล โดยมีค่า IC₅₀ เท่ากับ 1.20 ±0.05, 4.78± 1.60 และ 7.45± 0.01 µg/ml ตามลำดับ (สารมาตรฐานอินโดเมทาซิน มีค่า IC₅₀ เท่ากับ 1.0±1.02 µg/ml) สารสกัดที่ออกฤทธิ์ดี 4 อันดับแรก ในการยับยั้ง NO ได้แก่ สารสกัดเอทานอลของพริกไทย, ขิง, กระชาย และไพล โดยมีค่า IC₅₀ เท่ากับ 1.31±0.42, 2.87±0.31, 4.92±1.43 และ 4.93± 0.42µg/ml ตามลำดับ (สารมาตรฐานอินโดเมทาซิน มีค่า IC₅₀ เท่ากับ 25.04±3.79 µg/ml) (Jaiaree, et al., 2016)

ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ

       การทดสอบฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระโดยนำตำรับยาเลือดงาม และส่วนประกอบในตำรับมาสกัดโดยการหมักด้วยเอทานอล และการต้มน้ำ หลังจากนั้นนำสารสกัดทั้งหมดมาทดสอบฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระในหลอดทดลองด้วยวิธีทางเคมี คือ DPPH radical scavenging assay พบว่าสารสกัดชั้นเอทานอลของกานพลู เพกา ขิง และตำรับยาเลือดงาม สามารถยับยั้งอนุมูลอิสระ DPPH โดยมีค่า EC₅₀ เท่ากับ 9.20 ± 0.29, 9.94 ± 0.91, 14.34 ± 0.28 และ 48.80 3.95 µg/ml ตามลำดับ เมื่อเปรียบเทียบกับสารมาตรฐาน butylated hydroxytoluene (BHT) มีค่า IC₅₀ เท่ากับ 15.84 ± 1.42 µg/mlตามลำดับ (Threrapanithan, et al., 2015)

        ผลการศึกษานี้แสดงให้เห็นว่าตำรับยาเลือดงาม และสมุนไพรที่เป็นส่วนประกอบในตำรับมีฤทธิ์ต้านการอักเสบ และต้านอนุมูลอิสระสูง จึงเป็นข้อมูลสนับสนุนการใช้ยาตำรับนี้ในการรักษาอาการปวดประจำเดือนได้  (Threrapanithan, et al., 2015)

ฤทธิ์ยับยั้งเซลล์มะเร็งปากมดลูก

       การทดสอบฤทธิ์ยับยั้งเซลล์มะเร็งปากมดลูกในหลอดทดลอง โดยนำตำรับยาเลือดงามมาสกัดด้วยเอทานอล และน้ำ แล้วนำสารสกัดมาทดสอบความเป็นพิษต่อเซลล์มะเร็งปากมดลูกที่แยกได้จากคน ทดสอบด้วยวิธีซัลโฟโรดามีนบี (sulforhodamine B assay) ผลการทดสอบพบว่าสารสกัดตำรับยาเลือดงามด้วยเอทานอลสามารถยับยั้งเซลล์มะเร็งปากมดลูกได้ โดยมีค่า IC₅₀ เท่ากับ 75.31±4.37 µg/ml ขณะที่สารสกัดตำรับยาเลือดงามด้วยน้ำ และ 50% เอทานอล มีค่า IC₅₀ มากกว่า 100 µg/ml ผลการทดสอบสมุนไพรเดี่ยวบางชนิดในตำรับ โดยคัดเลือกเฉพาะสมุนไพรที่มีการใช้บ่อยในการรักษาอาการปวดประจำเดือน และรักษามะเร็งปากมดลูกตามตำรายาไทย จำนวน 5 ชนิด ได้แก่ ขิง, กระชาย, กระทือ, พริกไทย และไพล ผลการทดสอบพบว่าสารสกัดที่ออกฤทธิ์ดี 3 อันดับแรก ในการยับยั้งเซลล์มะเร็งปากมดลูก ได้แก่ สารสกัดเอทานอลของกระทือ, กระชาย และพริกไทย โดยมีค่า IC₅₀ เท่ากับ 4.42±0.20, 24.45 ±4.73 และ 34.9± 1.22 µg/ml ตามลำดับ (Jaiaree, et al., 2016)

-

-

1. Jaiaree N, Itharat A. Ruangnoo S. Cytotoxic and anti-inflammatory activities of medicinal plants and women’s health remedy found in “Mahachotarat scripture” of Thai traditional medicine. J Med Assoc Thai. 2016; 99(Suppl.): S211-S221.

2. Threrapanithan C, Jaiaree N, Itharat A, Makchuchit S, Thongdeeying P, Panthong S. Anti-inflammatory and antioxidant activities of Thai traditional remedy called " Leard-ngam" and its plant ingredients. Thammasat Medical Journal. 2015; 15(3): 376-383.

ดูรายละเอียดของเครื่องยาในตำรับ

เหง้าขิงแห้ง

ลำต้นตะไคร้บ้าน

สะระแหน่ (ทั้งต้น)

เหง้ากระชาย

เหง้ากระทือ

ผิวมะกรูด

ใบมะนาว

รากและใบกะเพรา

หัวกระเทียม

เปลือกเพกา

โกฐจุฬาลัมพา

ช้าพลู (ทั้งต้น)

ลูกเร่วหอม

ลูกจันทน์

ดอกกานพลู

ดอกดีปลี

เหง้าไพล

พริกไทยล่อน

รากเจตมูลเพลิงแดง

รากชะเอมเทศ

พิมเสน

การบูร